'De waarde van Weiningers werk is niet evident. Wie hem leest zonder zijn werk te kennen zou makkelijk tot de tegenovergestelde conclusie kunnen komen dat zijn waardeloosheid evident is,' schrijft Marek van der Jagt in het essay voor de maand van de filosofie Otto Weininger, of bestaat de Jood?

Otto Weininger (1880-1903) was een Weense jood die op 23-jarige leeftijd zelfmoord pleegde, door zich in het huis waar Beethoven stierf door zijn hart te schieten. Zijn enige tijdens zijn leven gepubliceerde boek Geschlecht und Karakter zou volgens Grunberg makkelijk als waardeloos worden afgedaan, omdat het vol ideeen staat die wij tegenwoordig verwerpelijk vinden, en omdat deze ideeen op een voor die tijd wetenschappelijk verantwoorde wijze worden onderbouwd.

Enkele van die ideeen: de jood en de vrouw zijn minderwaardig, hebben geen persoonlijkheid en kunnen geen grote kunstwerken maken. De wetenschap waarmee deze ideeen worden onderbouwd, geeft volgens Grunberg een goed beeld van de stand van de wetenschap in Weinigers tijd.

Maar als zijn werk waardeloos is, kan de fascinatie niet verklaard worden die het op vele generaties intellectuelen uitoefende. August Strindberg en Ludwig Wittgenstein roemden het werk. Guenter Grass noemde het een 'duivels werk vol geniale invallen'. Ook uit een andere hoek klonk lof. Adolf Hitler noemde hem 'de enige goede jood', omdat hij de enige juiste consequentie uit zijn joods-zijn zou hebben getrokken.

De waarde van Geslacht en Karakter toont zich als we het boek als roman lezen. Hierin, zo beweert Grunberg, doet het er niet toe of de verteller de waarheid vertelt.

De historische persoon Otto Weininger is de hoofdpersoon van Geslacht en Karakter.De handeling is de vlucht voor zijn joodse identiteit, die uiteindelijk uitmondt in zijn zelfmoord. De lezer ziet de wereld door de ogen van Weininger. Hij identificeert zich met de hoofdpersoon, maar daarmee ook met Weiningers antisemitisme.

Volgens Grunberg begrijpt de lezer dat iets niet klopt in het wereldbeeld van Weininger. Als hij zich met hem heeft geidentificeerd, kan hij echter 'Weininger niet volledig verwerpen zonder zichzelf te verwerpen. (...) Men kan Weiningers inzichten niet zonder meer afdoen als nonsens, zonder ook tegenwoordig geaccepteerde waarden, levensdoelen en inzichten omtrent het functioneren van de mens aangetast te zien worden.'

De waarde van de mythe Weininger is, zegt Grunberg, dat het je kan laten zien waar fouten in je denken, in je beeld van de werkelijkheid zitten - zoals alle romans dat kunnen. Daarmee hangt Grunberg een oude kijk op literatuur aan, op zijn mooist geformuleerd door Kafka: 'Een boek moet de bijl zijn voor de bevroren zee in ons.'

In een eindnoot vertelt Grunberg dat dit het laatste boek is waarop 'de naam Marek van der Jagt' zal prijken. Weiningen liet Grunberg inzien dat dit pseudoniem geen functie meer had, geen identiteit. Van der Jagt moest sterven.