'De laatste maanden van zijn huwelijk verlangde hij naar zijn patiënten, omdat hij bij hen even tot rust kwam. Zij boden hem de geruststellende zekerheid van de ondergang.'

Die hij is Otto Kadoke, veertig plus, gescheiden, kinderloos en psychiater bij de crisisdienst. Hij is de spil in de nieuwe roman van Arnon Grunberg, Moedervlekken. Kadoke heeft zichzelf in een uiterst lastige positie gebracht; hij heeft zich vergrepen aan Rose, de verzorgster van zijn bejaarde moeder. Het was een moment van zwakte. Rose, illegaal en afkomstig uit Nepal, stond in de deuropening, gehuld in slechts een badhanddoekje. Een volgend moment lezen we hoe de vriend van Rose Kadoke op zijn gezicht timmert. Sneu, dat wel. Maar erger is dat Rose zich niet langer om moeder wil bekommeren. En daarmee begint de zoektocht van Kadoke naar zorg.

Er meldt zich ene Betty, volgens eigen zeggen een ervaren bejaardenverpleegster. Die doet al snel een ontdekking die haar niet bevalt en die leidt tot haar vertrek.

Kadokes oplossing om de zorg voor moeder gedaan te krijgen, is een experimentele: hij brengt de automutilerende Michette onder in haar huis. Zij zal moeder verzorgen.

Een krankzinnig arrangement tussen twee onvolmaakten, maar wat dondert dat, het werkt.

Nogmaals laat Grunberg zien hoe het individu, ondanks alles, in staat blijkt om zichzelf te redden.

Dat geldt ook voor Kadoke zelf. Onomwonden noteert Grunberg: 'te laat geboren om vergast te worden, dát is zijn nederlaag.' Anderen helpen zichzelf te redden is het enige dat er nog op zit.

De verhouding tussen Kadoke en zijn moeder is een zeer intieme. Kadoke bijt zijn moeder in haar nek, hij noemt haar mijn liefste.

Wie zich de documentaire Moeder en Grunberg herinnert uit 2015, van Pascalle Bonnier en Silvia Bromet, zal veel herkennen. Bepaalde passages lijken regelrecht hun plaats te hebben gevonden in Moedervlekken, net als moeders weerloosheid.

In de roman overigens heeft die een meer ogenschijnlijk karakter. Als een echte Jiddische mama heeft zijn moeder Kadoke volstrekt in de tang. Hij laat zich door haar kleineren, evengoed draaft en reddert hij.

Kadokes rol schurkt soms aan tegen die van Grunberg in de brievenrubriek Mensendokter in Vrij Nederland. Daarin geeft de schrijver kluchtige maar systematisch doordachte adviezen. En ook daar heerst de gedachte dat individuen zich niet moeten verzetten tegen hun trauma, maar het juist moeten voortzetten. Die thematiek maakt Moedervlekken ronduit gaaf, compleet en aangrijpend.

Natuurlijk valt er ook wat te lachen, al is het als vanouds om wrange grappen. Komisch is de scène waarin moeder en Michette elkaar ontmoeten. Moeder noemt Michette, die met haar gehavende en naakte lijf onder een dekentje op de bank ligt, een 'straatvrouw'. Tegen Kadoke roept ze: 'Waarom ben je erger dan de nazi's? Je jaagt je oude moeder de straat op.'

Een waar gekkenhuis. Toch heb je geen moment het idee dat hier ook maar iemand de realiteit uit het oog heeft verloren. Sterker, op onconventionele wijze brengt Grunberg die juist dichterbij.