Het lijkt erop dat Arnon Grunberg erop oefent een levende legende te worden. Met de presentatie van Onze oom, zijn dikste roman ooit, in het Belgische Eupen dit weekend hield hij zich aan zijn belofte: ,,Ik vertoon me nooit meer in de Nederlandse literaire kringen." Relletjes bleven uit.

EUPEN Op de boekpresentatie van het nieuwe, lijvige epos Onze oom van Arnon Grunberg was dit weekend teleurstellend weinig te merken van het kleine schandaal vorig jaar rondom de schrijver. Oké: zijn boek presenteert hij voor het eerst heel tegendraads, welbewust niét in Nederland en dat trekt pers. Maar verder? Er is een bos, een café met bitterballen, er is familie - veel mensen met grote, snavelachtige neuzen* - en er zijn uitgevers. Geen Nederlandse collega-schrijvers. Grunberg tegen Sp!ts: ,,Maar die nodigde ik toch al nooit uit."

Even het geheugen opfrissen wat betreft het schandaal: schrijver A.F.Th. van der Heijden wilde vorig jaar op de uitreiking van de AKO-literatuurprijs niet in één ruimte zitten met zijn medegenomineerde Arnon Grunberg. Die had hem namelijk beledigd in een column. De reactie van Grunberg leek al even aangebrand, hij meldde doodleuk nooit meer bij een Nederlandse literatuuraangelegenheid aanwezig te zijn. Hij woont toch in New York. De boekenwereld op zijn kop!

Verdwijnen

Afgelopen zaterdag lachte Arnon erom. ,,Het komt me eigenlijk goed uit, want ik houd helemaal niet van die sociale verplichtingen." Het liefst zou hij in tekst verdwijnen, dat mensen hem alleen nog maar kunnen lezen, en niet meer kunnen bekijken, zei hij vorige week al in een interview in het Vlaamse blad Humo. Grunberg, zaterdag: ,,Ik zie dat die prijsuitreikingen steeds belangrijker worden, en ik vind dat niet per se een goede ontwikkeling. Het gaat om wat ik schrijf, dáár hoort de nadruk op te liggen."

Nadrukkelijk is zijn nieuwe boek zeker, dat in een on-Nederlands grote en dikke, gebonden versie verschijnt, met koeienletters en veel wit om de tekst heen. Het oogt als een bijbel. Het gaat over een meisje in een denkbeeldig Zuid-Amerikaans land, dat wordt geadopteerd door een militair die haar bloedeigen ouders vermoord heeft.

Volgens de man die het boek corrigeerde, Reinjan Mulder, is dit een keerpunt in Grunbergs oeuvre. Redenen: Onze oom is dikker, er komt geen Nederlander in voor, het is veel complexer qua verhaallijn, er is niet meer één duidelijke hoofdpersoon, en al helemaal geen hoofdpersoon die gelijkenis vertoont met de schrijver, aldus de redacteur. ,,Tegelijkertijd is het zijn meest autobiografische werk, qua thematiek", ontdekte Mulder. ,,Het gaat eigenlijk over zijn Duits-Joodse moeder. Het gaat over een meisje dat er eigenlijk al lang niet meer had moeten zijn."

Grunberg knikt instemmend. ,,Dit is denk ik wel mijn meest ambitieuze roman tot nu toe. Ik denk dat de ambitie van een romanschrijver moet zijn om te zoeken naar waarheid. Personages moeten verdergaan dan het individuele. Wat de waarheid van dit boek is? Die kan ik niet samenvatten. Dan wordt het zo'n tegelwijsheidje."

Toch krijgt iedereen op de presentatie een tegeltje met een wijsheid uit het boek mee, met daarop: ,,Als je kunt doden op commando, kun je ook liefhebben op commando." Jaja, zo ziet de hoofdpersoon van Onze oom dat.

*Als reactie op deze term kwam een ingezonden brief (2 oktober 2008):

'Een van uw journalistes schreef in Sp!ts van 29 september met flair over de presentatie over het nieuwste boek van Arnon Grunberg. Onbegrijpelijk en verbijsterend is het om te lezen dat zij de familie van Grunberg aanduidt met 'veel mensen met grote snavelachtige neuzen' alsof zij geen weet heeft van de gevolgen van de taaltrucjes in het Derde Rijk waarmee het Europese volk rijp werd gemaakt om joden af te zonderen en ten slotte 6 miljoen in getal uit te moorden. Jona lees Victor Klemperer LTI, De taal van het Derde Rijk en je zult deze kille misser niet weer maken.'

1. RIEMERSMA