Arnon Grunberg
Algemeen Dagblad,
2008-10-04
2008-10-04, Algemeen Dagblad

Een fotogenieke roman


Arnon Grunberg was tijdens het schrijven van zijn nieuwe roman duidelijk gewapend met een moraal, en hij schroomde niet die te gebruiken ook. Onze oom is een vlijmscherpe tragikomedie die geschreven lijkt omdat woorden als 'gruwelijk' en 'vreselijk' leeg zijn geworden, de lading van een te beschrijven oorlog niet meer dekken.
De moraal is meerduidig: de grens tussen goed en kwaad is vaag, oorlog is onzinnig en leiderschap een hol fenomeen. Om er maar een paar te noemen. Over welke oorlog het in Onze oom gaat, is Grunberg eveneens dubbelzinnig. Een verband met Irak of Afghanistan is snel gelegd, maar associaties met de Holocaust zijn eveneens onvermijdelijk. Onze oom is een fotogenieke roman, die je vanuit verschillende hoeken kunt belichten en die er toch goed uit blijft zien.
In het eerste hoofdstuk ontfermt Majoor Anthony zich over het meisje Lina, dat door zijn schuld wees is geworden. Lina zingt als ze bang is en is heel beleefd, wat haar aandoenlijk, maar wel een beetje pathetisch maakt. Wanneer Anthony wordt uitgezonden op een bij voorbaat mislukte missie en zich al snel gevangen weet in een rebellenkamp, verschuift de aandacht naar de labiele vrouw van Anthony (een glansrol voor personage Paloma) en naar Lina, die besluit op zoek te gaan naar haar ouders.
Lina komt echter eveneens terecht in een rebellenkamp, waar ze gelukkig wordt als mijnwerker. In het ondergrondse gangenstelsel bezoekt ze regelmatig 'onze oom'; een griezelige pop die door haar en de mijnwerkers wordt verafgood. Wanneer Lina al enkele jaren in het kamp woont, wordt ze opgemerkt en meegenomen door de 'Dirigent', de rebellenleider die in haar een begenadigd en nuttig schiettalent ziet. Lina, van wie het pathetische dan gelukkig volledig af is, gaat houden van het wapen dat ze krijgt, 'van de geur, de terugslag, de geheimen die het langzaam prijsgeeft', en wijdt de rest van haar leven aan de wapenhandel.
Lina, die haar naam ontdekt op een dodenlijst in de krant, is de oorlogsheld in deze roman. Ze leeft voorbij de oorlog, voorbij de dood en is het kloppende hart van Grunbergs moralistische manifest. Met Onze oom schiet Grunberg raak en, net als Lina, voelbaar 'met liefde'.