In Bezette gebiedengrijpt Arnon Grunberg terug op bekend materiaal. Het leven van Otto Kadoke, de ’grensoverschrijdende psychiater’ uit Moedervlekken, krijgt een vervolg. Opvallend is de gelaagdheid in dit nieuwe boek. Niets verhullende maatschappijkritiek, historische duiding, politieke en sociale actualiteit, inzicht in diep menselijke kwesties: ze zijn op een voor Grunberg opvallend positieve manier vernuftig aaneengesmeed.

Kadoke raakt in een #MeToo-achtige situatie verzeild als hij wordt aangeklaagd en uit zijn ambt gezet vanwege het opnemen in zijn huis van de suïcidale Michette. Hij overtreedt daarmee regels, ook al knapt de jonge vrouw daarvan op. Dit persoonlijke drama is het beginpunt van een wonderlijke reis die Kadoke samen met zijn vader (die in Moedervlekken nog zijn moeder was) onderneemt naar Israël, naar bezet gebied. Tegelijk is het een nieuwe start voor de man die zich in Nederland een paria voelt, en een zoektocht van een ’drenkeling’ naar de liefde.

Het object van Kadokes passie is Anat, zijn orthodox Joodse achter-achternicht die aan een wiskundige dissertatie werkt. In de Joodse nederzetting waar zij woont, wordt de ex-psychiater als Messias onthaald: als verloofde van Anat zal hij haar kinderen kunnen geven.

Medemens
Kadoke dompelt zich onder in deze gesloten wereld, samen met zijn norse vader, die op een tragikomische figuur uit een toneelstuk lijkt. Hoe hij zich ook verwondert over zijn medemens: Anats moeder, die een bijna honderdjarige rabbijn aanbidt. Anat zelf, voor wie de vernietiging van de Joden een onderdeel van hun seksleven is. Kadoke accepteert het. En auteur Grunberg schmiert, maar veroordeelt niet.

Dat het Beloofde Land bezet gebied is, zegt veel over de ’gespiegelde werelden’ die Arnon Grunberg in deze roman beschrijft. De gendertransformaties van vader/moeder, Kadokes seksuele oriëntatie, zijn verblijf in het ’vrije’ Nederland versus dat in onvrij gebied, een goedbedoelende Joodse die zich als moordenaar ontpopt. De roman roept voortdurend vragen op: ’Wat is vrijheid, wat rechtvaardigheid, wat is liefde? En dit met als achtergrond het trauma van de Tweede Wereldoorlog dat doorsijpelt in de levens van alle personages.

Mild
’Je moet je noodlot niet omarmen’, concludeert Kadoke, waarmee hij zich van de ballast uit het verleden verlost. Afgezien van een sneer naar het literaire prijzencircus is ook schrijver Grunberg opvallend mild. Niet eerder toonde hij zich zo verlicht en gerijpt.

✭✭✭✭