Arnon Grunberg
NRC Handelsblad,
2011-10-11
2011-10-11, NRC Handelsblad

'Onze Paus' is als een boze droom


Raymond van den Boogaard

Het is misschien niet geheel onbegrijpelijk dat het Poolse Teatr Wspolczesny in 2007 niet zo veel zag in Arnon Grunbergs theaterstuk Onze paus, dat voor dit theater was geschreven. Het is een stuk in taferelen waarin de morele en fysieke ondergang wordt beschreven van een Vlaamse universiteitsdocent Nederlands aan de universiteit van Wroclaw, waar ook de auteur enige tijd had verbleven.
Het beeld van de Poolse natie in het stuk is zeer grunbergiaans, dat wil zeggen weinig vleiend. Een combinatie van nationale verwatenheid, leugenachtigheid, gewelddadigheid en ongezellige seksualiteit helpt de brave Vlaamse neerlandicus en zijn vriendin naar de verdommenis. En passant krijgt ook de Rooms-Katholieke Kerk, in de persoon van de Poolse paus Wojtyla, ervan langs. Een van de grappigste clausen uit het stuk is het antwoord op de vraag hoe je paus wordt: degene die paus wordt, is degene die van de andere kardinalen weet wanneer zij het met welke jongetjes hebben gedaan.
Wat Wunderbaum met Onze paus heeft gedaan, dwingt groot respect af. Het stuk is geschreven als een reeks sketches, maar door een uitgekiende mise-en-scène en voortreffelijk spel dat soms clownesk is maar toch aan de personages psychologische diepte weet te geven, ervaart de toeschouwer Onze paus als een geleidelijk in intensiteit toenemende boze droom, waar toch bijna twee uur lang veel te lachen is. De goed bedoelende jongeman wordt vermalen zonder dat hij ook maar een moment adem kan halen – en hetzelfde geldt voor de toeschouwer.
Die Poolse theaterdirectie had dus ongelijk: het blijkt een uitstekende theatertekst. Maar er is een goede mogelijkheid voor revanche: laten ze in Wroclaw maar eens Arnon Grunbergs De Hollanders opvoeren, een weinig vleiende farce over Nederlanders – daartegen bestaan in Polen vast veel minder bezwaren.