Anatoli Koeznetsov zag als jongen van twaalf wat de nazi’s met de Joden van Kiev deden
Michel Krielaars
Je kunt het je niet voorstellen en toch is het echt gebeurd. Toen Hitler op 21 juni 1941 met een leger van drie miljoen man de Sovjet-Unie binnenviel, stond in het westelijk deel van dat land een aanzienlijk deel van de bevolking te juichen, zo blij waren ze om van het repressieve bewind van Stalin te worden verlost. Met name in Oekraïne zagen ze de Duitsers als bevrijders. Wat wil je ook? Begin jaren dertig hadden de gedwongen collectivisatie van de landbouw en de daarop volgende hongersnood er aan zo’n zeven miljoen mensen het leven gekost. En alsof dat nog niet genoeg was, had de geheime politie NKVD in de daarop volgende zes jaar aan de lopende band doodvonnissen voltrokken van zogenaamde vijanden van het volk.
‘Het is voorbij met de Sovjets’, hoorde de 12-jarige Anatoli Koeznetsov een buurvrouw op 19 september 1941 zeggen, toen het Rode Leger voor de Duitsers op de vlucht sloeg. Ook Anatoli, zoon van een Russische bolsjewiek en een Oekraïense onderwijzeres, heeft het gezien: soldaten, soms zonder wapens, die van angst niet wisten waar ze het moesten zoeken.