Zelden waren titel en ondertitel in een groter conflict dan bij Arnon Grunbergs verzamelbundel 'Midden-Europese' verhalen: Angst overwint alles. De beste verhalen uit het nieuwe Europa. De ondertitel doet een enthousiast werkje vermoeden dat zich tot doel stelt het 'nieuwe Europa' te presenteren. Daarentegen stelt 'Angst overwint alles' de mogelijkheid van een Europa, dat uit de integratie tussen oost en west is gegroeid, juist ter discussie. De communistische terreur heeft de geschiedenis van landen als Roemenië, Tsjechië, Hongarije en Polen immers gedeeltelijk van die van West-Europa afgesneden. Wat moeten wij met het 'Midden-Europese' inzicht dat angst alles overwint

In het verhaal 'Vrouw aan het front' van Alaine Polcz (1922) wordt beschreven hoe een vrouw door Russische soldaten wordt verkracht, terwijl tachtig mensen toekijken. De titel van de bundel is hier een slotzin tussen haakjes: '(De angst - niet de liefde - overwint alles.)'. Op vergelijkbare wijze schrijft Czeslaw Milosz (1911-2004) in het lemma Angst in zijn Alfabet: 'Ik voerde - krankzinnig - op mezelf een bijzondere ingreep uit, die ik nog altijd niet snap, maar die erop neerkwam dat ik mijn angst min of meer tussen haakjes zette.'

Na de door Polcz beschreven ervaring van de verkrachte vrouw lijkt niets te kunnen komen, maar haar verhaal staat midden in de bundel. Zo wordt het voorafgegaan en opgevolgd door andere verhalen die het op hun beurt omklemmen en waarin de angst bezworen wordt; ook de personages van de Poolse Jerzy Andrzejewski en de Tsjechische schrijver Bohumil Hrabal constateren het 'niets', lopen tegen onwrikbare momenten op, maar lopen verder.

De bundel toont hoe de traumatische ervaring een verlangen losmaakt naar de opgave van het eigen ik. Het leven blijft dan alleen draaglijk door het uitsluitend als een reflectie van de geschiedenis te zien; door slachtoffer te zijn. Het absurde van de verhalen ligt in deze ervaring te zijn overgeleverd aan een ongrijpbare historische context. Veel draait daarbij om het terugwinnen en leren kennen van het individuele, maar juist in dit streven ligt een mysterie besloten; het is vaak niet te vatten waarom de personages na het trauma verder gaan.

Desondanks wil de mens graag begrijpen waarom hij niet opgeeft. In de gevangenis schrijft de Tsjechische schrijver Václav Havel (1936) in een van zijn 'Brieven aan Olga': 'Het afzien van die volledige verantwoordelijkheid voor zichzelf betekent uiteindelijk maar één ding: je van het zijn afkeren, afstand doen van je eigen mysterieuze verbondenheid'. Havel toont het idee van verantwoordelijkheid als een noodzakelijke mythe. De mens kan noch zichzelf, noch de wereld begrijpen, maar vanuit de wanhoop groeit de noodzaak om vorm te geven aan de hoop. Het individuele wordt in veel verhalen opgevoerd als zo'n vorm voor hoop en verzet.

Door Angst overwint alles realiseer je je dat iedereen wordt omgeven door verhalen die niet zozeer 'waar', maar noodzakelijk zijn; dat verantwoordelijkheid niet bestaat maar wordt genomen. Door dat spel met dergelijke mythen voor ogen te voeren, wijzen de verhalen uit het 'nieuwe' Europa erop hoe je in dit spelen telkens opnieuw kunt bestaan.