“In vogelvlucht: Na het ‘wonder’ van de Eerste Wereldoorlog besefte Beckmann dat oorlog ook bestaat opdat het publiek zich tien minuten niet hoeft te vervelen. (Beckmann noemde de Eerste Wereldoorlog een wonder.) Concurrentie met God volgt, het leven als carnaval, Amsterdam, New York. Hartinfarct.”

Voor de Volkskrant schreef Arnon Grunberg een essay over de tentoonstelling Universum Max Beckmann in het Kunstmuseum, ‘de ondragelijk zwoele lucht’ die volgens H.W. Von der Dunk tussen 1870 en 1914 boven Europa hing en de concurrentiestrijd tussen God en de kunstenaar.