Arnon Grunberg
NRC Handelsblad,
2002-03-13
2002-03-13, NRC Handelsblad

'Hier zijn meer mooie jongens'


Martijn Meijer

'Daar zitten ze dan, alle kneusjes bij elkaar', sprak Gerrit Komrij bij de opening van het Bal der Geweigerden. 'Was ik maar aan de overkant. Daar kom je vooruit in de wereld, daar heeft je diplomatieke grijnslach zin.' Aan de overkant in de Stadsschouwburg was tegelijkertijd het Boekenbal begonnen. Het eerste Bal der Geweigerden werd door de tijdschriften Propria Cures en De Koperen Ploert georganiseerd, uit onvrede met het toegangsbeleid van het Boekenbal. Er zouden daar steeds minder schrijvers rondlopen en steeds meer mensen uit de boekenbranche en de media. Over media-aandacht had het Bal der Geweigerden overigens niet te klagen. Camera's en microfoons zochten nerveus naar de schaarse schrijvers.

'Het Fonds voor de Letteren, befaamd om haar voorliefde voor kneusjes, zou eigenlijk hier moeten zijn.' Gerrit Komrij dreef de spot met de geweigerden die het uitverkochte Paradiso vulden, maar 'de overkant' moest er ook aan geloven: 'het Boekenbal komt me voor als een kerstboom die ze al jarenlang met dezelfde ballen optuigen'. Er volgden meer verrassende optredens. Youp van 't Hek gaf af op het Boekenbal ('een lullig branchefeestje') en op de 'blote moedervlekruggen' van de daar aanwezige dames 'die de versheidsdatum allang gepasseerd zijn'. Van 't Hek sloot af met de belofte dat hij zou blijven maar werd daarna niet meer gesignaleerd.

De volgende spreker, Theo van Gogh, hield een pleidooi voor 'mijn vriend Pim': 'meneer Fortuyn is waarlijk een zegen voor onze saaie democratie, maar dat hoor je nou nooit van al die amechtig hijgende democraten die van hem een karikatuur proberen te maken en die hun minachting voor zijn kiezers maar met moeite kunnen verbergen.' Er leek nauwelijks sprake van ironie toen Van Gogh afsloot met de oproep om op Fortuyn te stemmen. Verbazingwekkender was dat het applaus het boegeroep overstemde. Vervolgens werd een alternatief boekenweekgeschenk, het korte essay Geweigerde Liefde van Arnon Grunberg, uitgereikt aan Marek van der Jagt. Ons werd tenminste verteld dat die onzichtbare schrijver zou komen, terwijl we in werkelijkheid zagen hoe cabaretier Pieter Bouwman als Van der Jagt het podium beklom.

Uitgever-dj Vic van de Reijt draaide nostalgische hits en gaf zich onbekommerd over aan het bespelen van de luchtgitaar. Sommigen bleven zich afvragen of het op het Boekenbal misschien leuker was. 'Hier zijn meer mooie jongens', bezwoer een meisje dat ook daar was geweest. Omdat het Boekenbal ook tot diep in de regenachtige nacht doorging volbrachten weinig schrijvers de natte oversteek naar het Bal der Geweigerden. Hafid Bouazza wel, en ook Henk Spaan, Arthur Japin en uitgever Mai Spijkers, met tevreden glimlach en grote sigaar. En ver na middernacht konden in de kelder waar de artiesten zich ophielden twee dingen worden geconstateerd: dat ondanks de diplomatieke druk van dichter Menno Wigman de dranktoevoer was afgesneden en dat Gerrit Komrij en zijn vriend Charles Hofman ondanks alles toch op het kneusjesbal waren gebleven.