Arnon Grunberg
De Telegraaf,
2006-09-22
2006-09-22, De Telegraaf

Gestolen levens


Lies Schut

Arnon Grunberg is gefascineerd door Lori Berenson. Deze New Yorkse, 37 jaar oud, werd ruim tien jaar geleden opgepakt in Peru, verdacht van terroristische activiteiten. Ze kreeg levenslang. Om de menselijke kant van de zaak beter te doorgronden zocht hij onlangs haar ouders op. "Ik ben in de winter van mijn leven", vertrouwde vader Berenson hem toe. En ook: "Als Lori vrijkomt wil ik er nog een dag zijn." De strijd om zijn dochter uit het gevang te krijgen geeft zin aan zijn bestaan.

Zoveel toewijding intrigeerde Grunberg. "Ouderliefde hoort onvoorwaardelijk te zijn", beweert de schrijver, "maar die band kan ook verstikkend worden. Wanneer doe je iets voor je kind en wanneer is het voor jezelf?" Hoe extreem de ouder-kindrelatie kan zijn onderzocht hij in zijn nieuwe roman, 'Tirza', waarin redacteur Juergen Hofmeester het gevoel krijgt dat zijn leven ophoudt op het moment dat zijn oogappel Tirza het ouderlijk huis verlaat.

Hofmeester is een herkenbaar Grunberg-personage, verkrampt en onhandig, erop gebrand het juiste te doen, wat in zijn directe omgeving zelden lukt. De relatie met zijn vrouw is spaak gelopen, bij de toonaangevende uitgeverij waar hij werkzaam is wordt hij aan de dijk gezet, zijn oudste dochter Ibi betrapt hij tijdens een romantisch rendez-vous. Ook zij neemt hem niet langer serieus. Alle hoop vestigt hij dan op Tirza, zijn zonnekoningin, het multitalent dat hem tot in zijn ziel beroert.

De auteur focust graag op wat er niet klopt, in tevreden romanfiguren gelooft hij niet. Grunberg: "Wat me wezenlijk interesseert is waar het misgaat, hoe ieder schijnbaar succesvol mens, zoals Hofmeester eens, een keerzijde kent. Ik wil weten waar het knelt, waar het pijn doet. Geluk is mooi, maar je kunt daar ook over schrijven door het omgekeerde te laten zien. Lijden is onderdeel van het leven. Dat verdringen we met zijn allen graag."

Dat geluk en ongeluk soms akelig dicht bij elkaar liggen ondervond de schrijver van de zomer zelf, op reportage bij de troepen in Afghanistan. Regelmatig was hij bang. Tijdens een van de raketaanvallen, werd hij van zijn bed gegooid, om een seconde later te beseffen: 'Ik leef!' Nooit eerder ervoer hij zo intens een gevoel van euforie. "Verslavend, de energiestoot die je daarvan krijgt."

Eindexamenfeest

Op de avond van het examenfeest overtreft Juergen Hofmeester zichzelf. Zijn sushi is formidabel, de kir voortreffelijk, het gezelschap divers. Onaantastbaar voelt hij zich. Dan spat de idylle van (huiselijke) perfectie als een zeepbel uiteen. De nieuwe vriend van Tirza lijkt een bekende zelfmoordterrorist, zijn ex-vrouw zet zichzelf genadeloos te kijk, hijzelf grijpt een instabiele scholiere in het kruis.

"Als je van bovenaf op iemands leven zou kunnen kijken, zie je heel goed: 'hier gaat het mis, hier rolt een steen de helling af die niet te stoppen is.' Hofmeester maakt telkens foute keuzes, hij is een solitair. De zin van zijn bestaan hangt hij aan zijn jongste dochter op. Leven zonder haar wordt ondenkbaar, een inzicht dat dramatische gevolgen heeft."

Gestolen levens

Om ervoor te zorgen dat alles in zijn roman tot in detail klopt, sprak Arnon Grunberg in Londen met een beleggingsspecialist. Ook bezocht hij Namibie, waar Hofmeester naar zijn dochter zoekt. Mensen die hij ontmoet laat de auteur vaak figureren in zijn boek. Het omgekeerde gebeurde ook, met de weblog 'Hier is Tirza!', een gimmick door de uitgever bedacht. Tirza, Ibi, Choukri, allemaal komen ze op het net tot leven. Grunberg: "De emailberichten aan mij van een achttienjarige gymnasiaste met een weblog werden door mij soms letterlijk gekopieerd." Werkelijkheid wordt zo fictie en fictie werkelijkheid. "Dat past bij mij, zegt Arnon Grunberg stellig, "het idee van levens die gestolen zijn."